Wetenswaardigheden

Overal waar je ook kijkt of leest wordt gesproken over het vermogen van fietsaccu’s in Watt-uur of Ampere uur (Wh en Ah). Ter herinnering: Watt = Volt * Ampere . Bijvoorbeeld bij een Bosch accu van 36 Volt staat 13,8 Ah.
Er is volgens mij geen verkoper of koper die dit ooit heeft nagemeten. Ik ken ook niemand die ooit de door verkopers genoemde actieradius van pakweg 120 kilometer ook uitgeprobeerd heeft door die 120 kilometer te fietsen na een volledige oplaadbeurt.

De werkelijkheid is een andere. De maximaal te leveren stroom in Ah wordt door de fabrikant opgegeven als de cel geheel is leeg getrokken. Ik neem als voorbeeld een batterij of cel : de Samsung INR18650-35E 3500mAh (Pink).

Deze heeft een maximale spanning van 4,2 Volt en komt hij onder een niveau van 2,5 Volt dan gaat hij stuk. Bij het rekenen aan deze cellen wordt uitgegaan van 3,7Volt. Als de fietsaccu volledig is geladen is de spanning van de accu 42 Volt want er worden meestal 10 cellen in serie geplaatst. Al fietsend gebruik je stroom en zakt de spanning, en dat zie je op het display. De fietselektronica breekt de stroomleverantie af bij 3,2 Volt en dan heeft de batterij 2,9 Ah geleverd, zie de grafiek. Het gebied van 3,2 Volt tot 2,5 Volt wordt dus niet gebruikt. De fabrikant heeft geen boodschap aan die afbreekspanning (cut off voltage) van 3,2 Volt maar geeft een prestatie af van 3,5 Ah die pas bereikt wordt bij de ondergrens van 2,5Volt.

Als er vier cellen parallel gezet worden zou volgens de fabrikant 14 Ah geleverd kunnen worden ( 4 * 3,5=14) maar de werkelijkheid is `4* 2,9 = 11,6 Ah. Iedere fietskoper krijgt dus ruim 17% minder dan gezegd wordt!

De curves van het geleverde vermogen ten opzichte van de spanning zijn verschillend bij hoge of lage stroomafname. De grafiek hieronder is bij 2,0 A belasting, en dat is wat een fiets gemiddeld afneemt.

De verwarring die ik hier signaleer is onbekend bij het merendeel van de mensen.

Het diagnoseformulier van Sparta mag slechts gedeeltelijk als diagnose gezien worden. Het stelt geen diagnose maar hoogstens een deel van de gegevens die erop staan is bruikbaar om een oordeel te vormen waarna een diagnose mogelijk is.

Fietsenmakers drukken het document af en de klanten zijn verguld door deze schijnbaar gedegen en gratis service. Bijna allemaal komen ze bij ons met de opmerking : hoe kan het zijn dat op dit formulier staat dat de conditie van de batterij 100% of 91% is, terwijl de accu is bij het fietsen toch zomaar mee stopt? Hoe kan het zijn dat, ondanks die super hoge conditie, op het display staat dat op enig moment de voorraad energie nog pakweg 40% is en dat de ondersteuning ineens stopt?

Dat kan inderdaad want het woord conditie slaat niet op de staat van de batterij maar op het evenwicht van de cellen onderling. Een verkeerd woordgebruik dus en dat zet de klant op een verkeerd been. Het is niet onmogelijk dat bij een totaal versleten batterij de conditie volgens het zogenaamde diagnoseformulier toch nog 100% is. Het zou veel beter statusrapport kunnen heten en het woord conditie zou onderlinge balans moeten zijn.

Het display van de Sparta ion (en Batavus padova) geeft niets aan (oud type display).

Geef in dat geval eerst  met de trapper een flinke slinger aan het achterwiel zodat de accu geactiveerd wordt.

Bij oude display’s  (rond of vierkant met afgeronde hoeken) haal je het display eraf.

De schroef van de bevestiging van de displayhouder zit boven in de ronde houder. Eronder zitten drie contacten. Tussen de middelste en de linker moet je circa 21 Volt meten en tussen de middelste en de rechter circa 5 Volt.

Als dat niet het geval is, is er ergens een verbinding vanaf de accu niet in orde.

Kijk of de zekering ok is. Kun je nergens spanning vinden kijk dan of de accu spanning geeft. Doe dat door de zekering eruit te halen en een pin van de universeel meter in de zekeringhouder te steken en de ander in de lichtaansluiting. Even uitproberen welke aansluiting van de zekeringhouder de plus is en welke van de lichtaansluiting de minpool is.

De weergave op het display van de batterijlading zakt van 50% (of een ander percentage) ineens naar nul, hoe kan dat?

Vaak wordt die vraag aan mij gesteld.  Het lijkt een heel raar gebeuren en toch is het logisch.

Om te beginnen even over de ondersteuningsniveau’s. De meeste fietsen kennen enkele ondersteuningsniveau’s. Per niveau is de belasting van de accu enorm verschillend. Bijvoorbeeld bij de stand Eco kun je 100 kilometer fietsen. In dat geval kun je bij de stand Normaal de helft  fietsen, dus 50 kilometer, en bij de stand Power wordt dat nog eens de helft, en dus 25 kilometer. In de winter bij vrieskou kan daar nog eens tot 35% af gaan.

Als je nu in de vrieskou in de stand power wegrijdt en stevig optrekt zakt de spanning van de accu gedurende een korte tijd aanzienlijk. De elektronica van de fiets houdt de accuspanning continu in de gaten en als die onder een bepaald ingesteld niveau zakt (bij een 36V accu circa  31V) , al is het maar heel even, dan wordt de kraan dichtgedraaid. Op het display wordt weergegeven dat de accu ineens leeg is, ook al is dat niet het geval. Maar de spanning is wel even te laag geweest en er zit niets anders op dan de accu opnieuw op te laden ook al is hij nog lang niet leeg. Als je onderweg bent is dat natuurlijk heel vervelend want onderweg opladen lukt bijna nooit. Je krijgt hem niet meer aktief, alleen met opladen kom je weer verder.

Hoe ouder de accu hoe sneller dit verschijnsel zich zal voordoen. Als je hier rekening mee houdt kun je nog een tijdje verder maar het is wachten op het echte einde.

De accu van de Sparta ion kunnen wij voor je reviseren. Met een beetje handigheid kun je hem zelf uit het frame van de fiets halen. Daarna stuur je hem op en nadat de accu hier ontvangen is gaat hij gemiddeld na twee werkdagen retour en kun je hem terugplaatsen. Normaliter hoef  je voor montage, demontage en software update niet naar de dealer. Voorwaarde is wel dat alle functies van de accu werkten.  Als dat niet het geval is is het het beste om met de fiets hier te komen voor vervanging.

De accu uit het frame halen.

Voordat je begint maak de aansluiting van de oplader op de schuine frame-buis los (op foto nr 1). Neem een spitse tang en haal de drie paren draden uit het frame. Die zijn voor het licht, het display en de oplader. Haal die er voorzichtig uit en trek ze los. Stop ze daarna terug in de holle ruimte.

Maak dan de twee schroeven waarmee de accu vast zit los (op foto nr 3). Een zit er onhandig achter de ketting (eigenlijk kun je dat een constructiefout noemen) en de andere vlak boven het ondereind van de buis waar de accu in zit.

Maak de kabel naar de motor (op foto nr 4) en de draad voor het achterlicht los.

Maak vervolgens de schroef los die de accu in de framebuis vast klemt los. Die schroef is meestal een inbus type en zit aan de voorkant van de buis die naar het voorwiel wijst (zie foto nr 2) .

Zorg dat de accu daarna niet met een plof uit de buis valt.

Terugmonteren gebeurt op dezelfde manier, waarbij je begint met de schroeven onderaan de buis.
Het wordt een heel gedoe met de drie draden aan het boveneind van de accu. Handig is het als je die drie in elkaar draait zodat ze met elkaar samen bij het gat bovenaan uitkomen…

In het voorjaar halen we de fiets uit de schuur en : de accu laadt niet meer op!!!

Iedere accu heeft een meerdere of mindere mate van zelfontlading. Dat betekent dat de spanning langzaam maar zeker weglekt en dat hindert normaliter niet maar wel als het erg lang duurt, zoals in een hele winter. Daarom is opladen iedere paar maanden erg zinvol.

Om een accu (is een set van oplaadbare batterijen) op te kunnen laden is een bepaalde minimumspanning nodig. Als de spanning van een accu te ver is gezakt, bijvoorbeeld door zelfontlading,  is er een begrenzing in de oplader die het opladen blokkeert.

Dan heb je een probleem en hoe los je dat op? Hier is de gouden tip: breng de spanning van de accu met een extra hulpbron boven die kritische spanningsgrens.

De oplader gaat dan opladen ondanks dat de spanning onder de ondergrens is geraakt. Bijvoorbeeld na een lange winter zonder tussentijdse oplading.

. Plus aan plus en min aan min.

Bij de meeste accu’s kun je deze tip realiseren door de uitgang van een tweede accu parallel aan te sluiten op de op te laden accu. De tweede accu laadt de eerste accu op als de spanning van die tweede accu hoger is. De eerste accu komt boven de kritisch grens en daarna kan hij toch opgeladen worden.

Dit werkt bij alle loodaccu’s en NiMh accu’s. Bij li-ion accu’s zit er electronica tussen de set batterijen en de uitgang. Dan werkt deze tip niet omdat het overhevelen van spanning door die electronica geblokkeerd wordt. Er zit dan weinig anders op dan de te lage accu open te maken en een extra spanningsbron direct op de batterijenset aan te sluiten. Je passeert dan dus die electronica.

Die hulp-spanningsbron kan alles zijn wat een spanning levert die hoger is dan de te lage accu. Bij een li-ion accu van 29,4V die tot 20V gezakt is kun je bijvoorbeeld een spanningsbron van 26 tot 32 Volt gebruiken. Er gaat gedurende een korte tijd een grote stroom lopen dus zorg dat die extra spanningsbron dat aankan. Je kunt de stroomsterkte beheersen door er een weerstand tussen te zetten. Een paar geschikte lampen kunnen hier goed voor dienen.

=======================================

Extra gouden tip: In plaats van accu kun je ook mensen lezen

=======================================

Oplader bij de Sparta Ion of Batavus Padova laadt niet op:

Geef eens een flinke slinger aan het achterwiel!

De motor geeft dan namelijk tijdens het draaien van het wiel een elektrische spanning aan het systeem en die kan de elektronica activeren waardoor soms de oplaad-functie weer werkt. Doe dit terwijl de oplader aangesloten is.

Meten en construeren.

Onderdelen.

Metingen verwerken en met fiets-software werken, fietslift.

Met de titel “Licht, lijnen en kleuren” kun je heel veel aanduiden, zoals met deze wandversiering in mijn werkplaats. Ik gebruikte in de cirkel 32 ongekleurde lampjes en in het midden 22 gekleurde. Het is 110 cm in het vierkant. De cirkel is gevormd door 32 plastic kapjes in een stel kleuren, onregelmatig verdeeld. In het midden zijn constructies van telkens vijf RVS strips die circa 4 cm omhoog gebogen zijn. Ze zijn samen 0,5 watt dus als ze een jaar lang continu aan zijn gebruiken ze voor 2 euro energie.

Naar het magazijn

Ik lever ook extra accu-power (vroeger al voor de Sparta Pharos) , met een schakelaar kun je dan kiezen uit stroom uit de originele accu of uit een tweede accu die je bijvoorbeeld in de fietstas doet. De actieradius is dan heel veel groter, tot maximaal 60 km extra. De prijs hangt af van het soort accu.

=======================================================

Onderhoud van de Ni-MH Batterij & Li-ion Batterij
Heb u de batterij nog recent opgeladen? Als u de afgelopen 2 maanden de batterij niet meer heeft opgeladen, dan wordt het hoog tijd om dat weer een keer te doen. Iedere accu loopt gaandeweg de tijd leeg en te ver ontladen is funest voor de accu. Het opladen van de batterij zorgt voor een langere levensduur van de batterij, voor beter prestaties en voorkomt beschadigingen.

Laad minimaal iedere 2 maanden de accu op. Mensen zeggen wel eens: “Hij heeft de hele winter aan de oplader gehangen”. Dat is mooi maar bij vrijwel alle opladers een misvatting. Als de accu vol is stopt de oplader en schakelt uit. De oplader gaat daarna niet uit zichzelf weer opladen, alleen als hij in en uit het stopcontact gaat.

Aanbevelingen voor opslag en opladen

• Batterijen moeten voor gebruik worden opgeladen.
• Probeer de batterijen niet opzettelijk te verhitten of te beschadigen. Ze kunnen dan barsten, waardoor er giftige stoffen vrij kunnen komen
• Probeer de batterij niet uit elkaar te halen. Stuur hem op naar een professional, bijvoorbeeld naar Piet van Meel.
• Sla de batterij op een koele en droge plek op. Ontlaad de batterijen altijd voordat ze worden  opgeslagen of vervoerd.
• Laat de batterij minimaal één keer in de 3 – 6 maanden een complete cyclus van laden en ontladen ondergaan. Daarmee wordt de kwaliteit van de batterij behouden ook als deze voor een langere periode wordt opgeslagen.
• In het geval u ongebruikelijke geluiden hoort, variatie in de temperatuur constateert of er materialen uit de batterij lekken, stop dan onmiddellijk met het gebruik van deze batterij.
• Zorg er voor dat de batterij in een koele, goed geventileerde ruimte wordt opgeslagen en niet in direct contact met zonlicht komt.

Hoever de accu leegfietsen?

Het is een misvatting bij veel mensen dat zij denken dat de accu zover mogelijk leeg gefietst moet worden. Het beste is het om hem voor 60 – 70% leeg te fietsen en dan op te laden. De levensduur van een accu hangt af van twee zaken: de levensduur in jaren en van het aantal oplaad-cycli. Twee keer een halve oplaadbeurt telt voor een hele en niet voor twee keer.

Bij een accu met nieuwe inhoud moet je wel de accu de eerste drie keer helemaal leeg fietsen (of bijna helemaal als je niet zwaar wilt trappen..) en vol laden. Net als met alle nieuwe batterijen.